اختلال دوقطبی به عنوان یک بیماری روانی جدی شناخته می‌شود که باعث تغییرات خلقی غیر عادی و شدید خواهد شد. فرد، حالات “بالا” (از نظر بالینی به عنوان شیدایی) و “پایین” (معروف به افسردگی) را تجربه می‌کند که ممکن است برای چند روز یا چندین هفته ادامه یابد. همچنین احتمال دارد بیمار دوره‌های مشخصی از شیدایی و افسردگی را تجربه کند و این دوره‌ها ممکن است به سرعت(حتی چندین بار در یک هفته) تغییر کنند. 

فرد مبتلا به اختلال دوقطبی شدید احتمالا علائم روان پریشی مانند توهم یا هذیان و حتی افکار آسیب رساندن به خود یا خودکشی را دارد. اختلال دوقطبی می‌تواند توانایی فرد را برای عملکرد عادی در زندگی روزمره مهار کند و منجر به آسیب دیدن روابط حرفه ای و شخصی شود.

تشخیص اختلال دو قطبی(از کجا بفهمم بیماری دو قطبی دارم؟)

برای تعیین اینکه آیا اختلال دوقطبی دارید یا خیر، ارزیابی شما ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• معاینه بدنی: پزشک موردنظر احتمالا یک معاینه فیزیکی و تست‌های آزمایشگاهی برای شناسایی هر گونه مشکل پزشکی که می‌تواند باعث علائمی شبیه به دوقطبی شود، انجام دهد.
• ارزیابی روانپزشکی: ممکن است پزشک شما را به یک روانپزشک ارجاع دهد تا در مورد افکار، احساسات و الگوهای رفتاری‌تان با شما صحبت کند. همچنین ممکن است یک سری خودارزیابی روانشناختی یا پرسشنامه را به منظور تکمیل اطلاعات پر کنید. 
• نمودار خلقی: ممکن است از شما خواسته شود که یادداشتی روزانه از خلق و خو، الگوهای خواب یا سایر عواملی که می‌تواند به تشخیص و یافتن درمان مناسب کمک کند، داشته باشید. 
• معیارهای اختلال دوقطبی: روانپزشک شما ممکن است علائم شما را با معیارهای اختلالات دوقطبی و مرتبط در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) که توسط انجمن روانپزشکی آمریکا منتشر شده است، مقایسه کند.

تشخیص دو قطبی در کودکان

علائم بیماری دو قطبی در کودکان و نوجوانان اغلب دارای الگوهای متفاوتی است و ممکن است به خوبی در دسته بندی‌های تشخیصی قرار نگیرد. همچنین، کودکانی که دارای اختلال دو قطبی هستند، اغلب با سایر بیماری‌های سلامت روان مانند اختلال نقص توجه/بیش فعالی (ADHD) یا مشکلات رفتاری اشتباه گرفته می‌شوند که می‌تواند تشخیص را پیچیده‌تر کند. ارجاع به روانپزشک کودک با تجربه اختلال دوقطبی در این موارد توصیه می‌شود.

درمان قطعی اختلال دو قطبی

درمان بوسیله بهترین دکتر اختلال دو قطبی در مرکز تخصصی درمان انواع اختلالات رهان انجام می‌گیرد. کادر درمانی مرکز رهان متشکل از روانشناس، روانپزشک، مددکار اجتماعی و پرستار روانپزشکی می‌باشد. اختلال دوقطبی یک بیماری مادام العمر است و روش درمان آن، بیشتر از طریق مدیریت علائم آن می‌باشد. بسته به نیاز شما، درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• دارو درمانی : باید شروع به مصرف داروهایی برای متعادل کردن خلق و خوی خود(مصرف دارو برای تعادل بین حالت شیدایی و حالت افسردگی) کنید.
• درمان مداوم: اختلال دو قطبی نیاز به درمان مادام العمر بوسیله داروها دارد، حتی در دوره‌هایی که احساس بهتری دارید. باید توجه داشته باشید که افرادی که درمان نگهدارنده را نادیده می‌گیرند، در معرض خطر عود علائم یا داشتن تغییرات خفیف خلقی هستند که به شیدایی کامل یا افسردگی تبدیل می‌شود.
• استفاده از برنامه‌های درمانی روزانه: پزشک شما ممکن است یک برنامه درمانی روزانه برایتان تنظیم کند. این برنامه‌ها شامل پشتیبانی و مشاوره در زمانی‌که علائم را تحت کنترل دارید، می‌باشد. 
• درمان اعتیاد: در صورت مصرف مواد مخدر و نوشیدنی‌های الکلی، باید نسبت به درمان اعتیاد علاوه بر مدیریت علائم اختلال دوقطبی اقدام کنید. توجه داشته باشید که یکی از عوارض اعتیاد، اختلال دو قطبی می‌باشد. 
• بستری شدن در بیمارستان: اگر رفتارهای خطرناکی دارید، احساس خودکشی می‌کنید یا از واقعیت جدا می‌شوید (روان پریشی) ممکن است پزشک بستری شدن در کلینیک تخصصی را توصیه کند. دریافت درمان در کلینیک روانشناسی درمان اختلالات روانی و دو قطبی می‌تواند به آرام و ایمن ماندن شما و تثبیت خلق و خوی‌تان کمک کند، چه در حال داشتن یک دوره شیدایی یا چه در دوره افسردگی شدید.

درمان اختلالات دوقطبی با روان درمانی و دارو درمانی به منظور کنترل علائم است و همچنین ممکن است شامل آموزش و گروه‌های حمایتی نیز باشد.

دارو درمانی اختلال دو قطبی

تعدادی از داروها در مرکز درمان اختلال دو قطبی رهان استفاده می‌شود. انواع و دوزهای داروهای تجویز شده بر اساس علائم خاص شما است. داروها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• تثبیت کننده‌های خلق و خو: معمولاً برای کنترل دوره‌های شیدایی یا هیپومانیک به داروهای تثبیت کننده خلق و خو نیاز دارید. نمونه‌هایی از تثبیت کننده‌های خلقی عبارتند از لیتیوم، اسید والپروئیک، دی والپروئکس سدیم، کاربامازپین و…
• داروهای ضد روان پریشی: اگر علایم افسردگی یا شیدایی علیرغم درمان با سایر داروها ادامه یافت، یک داروی ضد روان پریشی مانند الانزاپین، ریسپریدون، کوئتیاپین، آریپیپرازول، زیپراسیدون، لورازیدون اضافه کنید. پزشک ممکن است برخی از این داروها را به تنهایی یا همراه با یک تثبیت کننده خلق و خو تجویز کند.
• داروهای ضد افسردگی: پزشک ممکن است یک داروی ضد افسردگی برای کمک به مدیریت افسردگی اضافه کند. از آنجایی که گاهی اوقات یک داروی ضد افسردگی می‌تواند باعث دوره شیدایی شود، معمولاً همراه با یک تثبیت‌کننده خلق یا ضد روان پریشی تجویز می‌شود.
• ضد افسردگی – ضد روان پریشی: داروی Symbyax ترکیبی از فلوکستین ضد افسردگی و الانزاپین ضد روان پریشی است. به عنوان درمان افسردگی و تثبیت کننده خلق و خو عمل می‌کند.
• داروهای ضد اضطراب بنزودیازپین: ممکن است به کاهش اضطراب و بهبود خواب کمک کنند، اما معمولاً به صورت کوتاه مدت استفاده می‌شوند.

پیدا کردن داروی مناسب برای درمان دوقطبی

برای پیدا کردن دارو یا داروهای مناسب، احتمالاً به آزمون و خطا نیاز دارید. اگر یک دارو برای شما خوب کار نمی‌کند، چندین داروی دیگر وجود دارد که باید امتحان کنید. این فرآیند نیاز به صبر دارد، زیرا برخی از داروها هفته‌ها تا ماه‌ها زمان نیاز دارند تا اثر خود را بطور کامل بگذارند. به طور کلی فقط یک دارو در یک دوره زمانی تغییر می‌کند تا پزشک شما بتواند تشخیص دهد که کدام داروها برای تسکین علائم شما با کمترین عوارض جانبی آزاردهنده عمل می‌کنند. 

اثرات جانبی داروهای دوقطبی

عوارض جانبی خفیف اغلب با یافتن داروها و دوزهای مناسب به مرور زمان بهبود می‌یابند و بدن شما با داروها سازگار می‌شود. اگر عوارض جانبی آزاردهنده‌ای دارید با بهترین دکتر درمان دوقطبی صحبت کنید. 

به هیچ عنوان مصرف داروی دو قطبی را به صورت سرخود قطع نکنید. اگر داروی خود را قطع کنید، ممکن است عوارض ترک را تجربه کنید یا علائم شما بدتر شود یا عود کند. ممکن است بسیار افسرده شوید، احساس خودکشی کنید یا دچار یک دوره مانیک یا هیپومانیا شوید. اگر فکر می‌کنید باید تغییری ایجاد کنید، با بهترین کلینیک روانشناسی در تهران تماس بگیرید.

درمان اختلالات دو قطبی با روان درمانی 

روان درمانی بخش مهمی از درمان اختلالات دوقطبی است و می‌تواند در محیط‎های فردی، خانوادگی یا گروهی ارائه شود. در کلینیک خصوصی درمان اختلال دو قطبی رهان، تیم روانشناسی و روانپزشکی با روش‌های درمانی مختلفی به درمان بیماران می‌پردازند. چندین نوع درمان ممکن است مفید باشد که شامل:

• درمان ریتم بین فردی و اجتماعیIPSRT  : روی تثبیت ریتم‌های روزانه مانند خواب، بیداری و زمان غذا تمرکز دارد. یک روال ثابت به مدیریت بهتر خلق و خو کمک می‌کند. افراد مبتلا به اختلال دو قطبی ممکن است از ایجاد یک برنامه روزانه برای خواب، رژیم غذایی و ورزش سود ببرند.
• درمان شناختی رفتاری (CBT) : تمرکز بر شناسایی باورها و رفتارهای ناسالم و منفی و جایگزینی آن‌ها با باورهای سالم و مثبت است. این روش می‌تواند به شناسایی عواملی که باعث ایجاد دوره‌های دوقطبی می‌شود، کمک کند. همچنین راهبردهای موثری برای مدیریت استرس و کنار آمدن با موقعیت های ناراحت کننده آموزش داده می‌شود. 
• آموزش روانی: یادگیری در مورد اختلال دوقطبی(آموزش روانی) می‌تواند به شما و عزیزانتان در درک این بیماری کمک کند. دانستن اینکه چه اتفاقی در حال رخ دادن است می تواند به شما کمک کند تا بهترین حمایت را دریافت کنید، مشکلات را شناسایی کنید، برنامه ای برای جلوگیری از عود ایجاد کنید و به درمان ادامه دهید.
• خانواده درمانی: حمایت خانواده و ارتباط می‌تواند به شما کمک کند تا برنامه درمانی خود را دنبال کنید و به شما و عزیزانتان یاری دهد تا علائم هشدار دهنده نوسانات خلقی را تشخیص داده و مدیریت کنید.

سایر گزینه های درمانی بیمارهایی‌های دوقطبی

در طول درمان با تشنج الکتریکی (ECT)، جریان‌های الکتریکی از مغز عبور می‌کنند و عمداً باعث ایجاد یک تشنج کوتاه می‌شوند. به نظر می رسد ECT باعث تغییراتی در شیمی مغز می‌شود که می‌تواند علائم برخی از بیماری‌های روانی را معکوس کند. اگر با داروهای دوقطبی بهبود نمی‌یابید، نمی‌توانید داروهای ضدافسردگی را به دلایل سلامتی مانند بارداری مصرف کنید یا در معرض خطر بالای خودکشی هستید، ECT ممکن است گزینه‌ای برای درمان دوقطبی باشد.

تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال (TMS) به عنوان یک گزینه برای کسانی که به داروهای ضد افسردگی پاسخ نداده اند، در حال بررسی است.

درمان دوقطبی در کودکان و نوجوانان

مرکز رهان به عنوان کلینیک خوب برای درمان اختلال دو قطبی در تهران به درمان بیماران از هر سنی می‌پردازد. درمان برای کودکان و نوجوانان به طور کلی به صورت موردی و بسته به علائم، عوارض جانبی دارو و سایر عوامل انجام می‌شود. به طور کلی، درمان شامل:

دارو درمانی: کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلال دوقطبی اغلب همان نوع داروها را که در بزرگسالان استفاده می‌شود، مصرف می‌کنند. تحقیقات کمی در مورد اثربخشی داروهای دوقطبی در کودکان نسبت به بزرگسالان وجود دارد، بنابراین تصمیمات درمانی اغلب بر اساس تحقیقات بزرگسالان است.

روان درمانی: درمان اولیه و طولانی مدت می‌تواند به جلوگیری از بازگشت علائم کمک کند. روان درمانی می تواند به کودکان و نوجوانان یاری دهد تا کارهای روزمره خود را مدیریت کنند، مهارت‌های مقابله ای را توسعه دهند، مشکلات یادگیری را برطرف کنند، مشکلات اجتماعی را حل کنند و به تقویت پیوندها و ارتباطات خانوادگی بپردازند. و در صورت نیاز، می‌تواند به درمان مشکلات سوء مصرف مواد در نوجوانان مبتلا به اختلال دوقطبی کمک کند.

آموزش روانی: آموزش روانی می‌تواند شامل یادگیری علائم اختلال دوقطبی و تفاوت آن‌ها با رفتارهای مربوط به سن رشد، موقعیت و رفتار فرهنگی مناسب کودک شما باشد. 

تغییر در سبک‌ زندگی برای درمان دو قطبی

احتمالاً برای متوقف کردن چرخه‌های رفتاری که اختلال دوقطبی شما را بدتر می‌کند، نیاز به تغییر در سبک زندگی دارید. در اینجا چند مرحله وجود دارد: 

• نوشیدن الکل یا استفاده از داروهای تفریحی را ترک کنید. یکی از بزرگ‌ترین پیامدهای اختلال دوقطبی، رفتارهای پرخطر و سوء مصرف مواد مخدر یا الکل است. اگر به تنهایی مشکل ترک کردن را دارید، کمک بگیرید.
• روابط سالم ایجاد کنید. اطراف خود را با افرادی احاطه کنید که تأثیر مثبتی دارند. دوستان و اعضای خانواده می‌توانند حمایت و به شما کمک کنند تا مراقب علائم هشدار دهنده تغییرات خلقی باشید.
• یک روتین سالم ایجاد کنید. داشتن یک برنامه منظم برای خواب، غذا خوردن و فعالیت بدنی می‌تواند به تعادل خلق و خوی شما کمک کند. قبل از شروع هر برنامه ورزشی با پزشک خود مشورت کنید. رژیم غذایی سالم داشته باشید. اگر لیتیوم مصرف می‌کنید، با پزشک خود در مورد مصرف مایعات و نمک صحبت کنید. اگر مشکل خواب دارید، با پزشک یا متخصص سلامت روان خود در مورد کارهایی که می‌توانید انجام دهید صحبت کنید.
• قبل از مصرف سایر داروها ابتدا آن‌ها را بررسی کنید. قبل از مصرف داروهای تجویز شده توسط پزشک دیگر یا مکمل‌ها یا داروهای بدون نسخه، با متخصص اختلال دو قطبی خود، تماس بگیرید. گاهی اوقات داروهای دیگر باعث ایجاد دوره‌های افسردگی یا شیدایی می‌شوند یا ممکن است با داروهایی که برای اختلال دوقطبی مصرف می‌کنید تداخل داشته باشند. بهترین گروه متخصص اختلال دو قطبی در تهران در کلینیک رهان مشغول به درمان هستند. شما نیز می‌توانید با مرکز رهان تماس بگیرید و از خدمات درمانی ما بهره مند شوید. 
• یک نمودار خلقی را در نظر بگیرید. ثبت حالات روزانه، درمان‌ها، خواب، فعالیت‌ها و احساسات می‌تواند به شناسایی محرک‌ها، گزینه‌های درمانی مؤثر و زمانی که درمان نیاز به تنظیم دارد، کمک کند.

درمان‌های جایگزین و مکمل

اگر می‌خواهید علاوه بر درمان توصیه شده توسط منخصص اختلال دوقطبی، از داروهای جایگزین یا مکمل استفاده کنید، ابتدا برخی اقدامات احتیاطی را انجام دهید:

• مصرف داروهای تجویز شده خود را قطع نکنید یا جلسات درمانی را نادیده بگیرید. هنگامی که صحبت از درمان اختلال دوقطبی می شود، طب جایگزین یا مکمل جایگزین مراقبت های پزشکی منظم نیست.
• با پزشکان و متخصصان سلامت روان خود صادق باشید. دقیقاً به آن‌ها بگویید که از کدام درمان‌های جایگزین یا مکمل استفاده می‌کنید یا می‌خواهید امتحان کنید.
• از خطرات احتمالی آگاه باشید. محصولات جایگزین و مکمل مانند داروهای تجویزی تنظیم نمی‌شوند. فقط به این دلیل که طبیعی است به این معنی نیست که بی خطر است. قبل از استفاده از داروهای جایگزین یا مکمل، با متخصص اختلال دوقطبی خود در مورد خطرات آن، از جمله تداخلات جدی احتمالی با داروها صحبت کنید.

مقابله و حمایت  اختلال دوقطبی

مقابله با اختلال دوقطبی می‌تواند چالش برانگیز باشد. لازم نیست نگران باشید، مرکز بستری بیماران اعصاب و روان رهان در طی کردن مسیر درمان همراه شما خواهد بود. در اینجا چند استراتژی شخصی نیز وجود دارد که می‌تواند کمک کننده باشد:

• با اختلال دوقطبی آشنا شوید. آموزش در مورد این بیماری می‌تواند به شما قدرت و انگیزه دهد تا به برنامه درمانی خود پایبند باشید و تغییرات خلقی را تشخیص دهید. به خانواده و دوستان خود در مورد آنچه می‌گذرانید آموزش دهید.
• روی اهداف خود متمرکز بمانید. یادگیری در مورد مدیریت اختلال دوقطبی می‌تواند زمانبر باشد. با در نظر گرفتن اهداف خود و یادآوری اینکه می‌توانید برای ترمیم روابط آسیب دیده و سایر مشکلات ناشی از نوسانات خلقی، راهی پیدا کنید، انگیزه خود را حفظ نمایید.
• به یک گروه پشتیبانی بپیوندید. گروه‌های حمایتی برای افراد مبتلا به اختلال دوقطبی می‌توانند به شما کمک کنند با دیگرانی که با چالش‌های مشابه روبرو هستند، ارتباط برقرار کنید و تجربیات خود را به اشتراک بگذارید.
• خروجی‌های سالم را پیدا کنید. به دنبال راه های سالمی را برای هدایت انرژی خود، مانند سرگرمی ها، ورزش و فعالیت‌های تفریحی باشید.
• راه‌های آرامش و مدیریت استرس را بیاموزید. یوگا، تای چی، ماساژ، مدیتیشن یا سایر تکنیک های آرامش بخش می‌تواند مفید باشد.

در این مطلب به بررسی درمان اختلال دوقطبی پرداختیم. حالا می‌دانیم که دارودرمانی و روان رمانی ۲ رکن مهم مدیریت علائم اختلال دو قطبی هستند. کلینیک رهان به عنوان بهترین مرکز نگهداری بیماران دوقطبی در تهران از برنامه‌های درمانی منحصربفرد برای بیماران استفاده می‌کند و متناسب با شرایط هر بیمار دارودرمانی و روش‌های مختلف روان درمانی را ارائه می‌دهد. دارای اختلال دوقطبی هستید؟ در مسیر درمان تنها نخواهید بود. کافیست با ما تماس بگیرید! ما در مرکز رهان آماده ارائه خدمات به شما هستیم.

منابع: mayoclinic ، whiteswanfoundation