اعتیاد بلای خانمان‌سوزی است که از اعصار بسیار دور برای انسان مشکلات زیادی ایجاد کرده است. شاید از همان روزی که مواد آرام بخش (مخدر) کشف شد، اعتیاد و سوء مصرف آن نیز در میان بعضی از افراد رواج یافت، اما علت اعتیاد چیست؟ چرا برخی افراد به سادگی گرفتار اعتیاد می‌شوند؟ آیا اعتیاد نوعی بیماری است؟
در گذشته نه‌چندان دور با معتادان مانند مجرم رفتار می‌شد، اما مطالعات و پژوهش‌های مختلفی که در زمینه روانکاوی اعتیاد انجام شد حقایق جدیدی را نشان داد. محققان به این نتیجه رسیدند که اعتیاد نوعی بیماری و اختلال روانی است که ریشه در ژن‌های فرد دارد و البته شرایط نامناسب محیطی و اجتماعی نیز عاملی محرک برای بروز آن است.
روش درمان شناختی رفتاری یا CBT ازجمله روش‌هایی است که برای درمان اعتیاد مورداستفاده قرار می‌گیرد. درمان شناختی رفتاری بر این اصل استوار است که هر رفتاری که در شرایط خاص از ما سر می‌زند، نتیجه نوع تفکر ما است. لذا با ایجاد تغییر در تفکر می‌توان نوع رفتار را تغییر داد. امروزه CBT در درمان بسیاری از اختلالات رفتاری مانند اعتیاد مورداستفاده قرار می‌گیرد.
براساس تحقیقات روانکاوری مشخص شده است که اعتیاد به عنوان یک سیستم دفاعی برای جلوگیری از احساس سرخوردگی یا ناتوانی عمل می کند. در حقیقت استفاده از مواد مخدر تلاشی بی‌نتیجه برای جبران احساس ضعف درونی است. فرد معتاد با رفتارهای اعتیاد آور تلاش می‌کند تا مشکلات ذهنی ناشی از عزت نفس پایین، شک و اضطراب را جبران کند. البته استفاده از مواد مخدر به طور موقت حس اعتماد به نفس و رضایت را در فرد بالا می‌برد اما این احساس موقت و ناپایدار است. فرد معتاد تحت تاثیر مواد مخدر یک دنیای خیالی را جایگزین زندگی واقعی می‌کن،د چراکه در زندگی واقعی هیچ چیز تحت کنترل و اراده او نیست!
برای فرد معتاد استفاده مکرر از مواد مخدر برای به دست آوردن آرامش به یک سبک زندگی تبدیل می شود. آرامش حاصل از مصرف مواد مخدر موقتی است، اما در دراز مدت، مصرف مواد مخدر به خودی خود تبدیل به یک هدف و نیاز جدی می شود.
مطالعات انجام‌شده آمار بالایی از شیوع اعتیاد را در بین جوانان نشان می‌دهد. طبق آمارهای اعلان شده حدود 4میلیون و 400 هزار نفر مصرف کننده مواد مخدر در کشور وجود دارند و در این میان متأسفانه زنان و نوجوانان، جمعیت قابل‌توجهی را تشکیل می‌دهند.
تجربه ثابت کرده است که دوری از مواد مخدر بسیار راحت‌تر از درمان اعتیاد است. در این قسمت راهکارهای مناسب برای پیشگیری از اعتیاد را به شما معرفی می‌کنیم
افزایش دانش و آگاهی قدرتمندترین روش مقابله با اعتیاد است. برخی از افراد به اشتباه بر این باور هستند که با یک بار مصرف مواد مخدر، معتاد نمی‌شوند. اما شواهد موجود حاکی از آن است که %70-27 از افرادی که مواد مخدر را برای اولین امتحان کرده‌اند، معتاد می‌شوند!
مواد مخدر بر کارکرد مغز تأثیر می‌گذارد و ساختار نورون‌ها را تغییر می‌دهد. به این ترتیب الگوهای جدیدی از ارسال، دریافت و پردازش سیگنال‌های عصبی شکل می‌گیرد. درواقع مواد مخدر سبب ایجاد احساس رضایت کاذب در مغز شده و تمایل فرد به تکرار این رفتار و درنهایت بروز احتمال بروز اعتیاد را افزایش می‌دهد.
عواملی که احتمال بروز اعتیاد را در افراد بالا می‌برند به دو گروه ژنتیکی و محیطی تقسیم می‌شوند. دانشمندان معتقدند که %60-۴۰ از اعتیادها ریشه ژنتیکی دارند، یعنی اگر در خانواده شما افرادی هستند که با انواع اعتیاد دست‌وپنجه نرم میکنند،احتمال درگیر شدن شما نیز بیشتر میشود.
نوجوانانی که در محیط‌های خانوادگی نامناسب بزرگ شده‌اند و یا با همسالان معتاد معاشرت دارند، معمولاً بیشتر در معرض خطر اعتیاد قرار دارند.
افرادی که شما را برای انجام کارهای ناامن یا ناسالم مثل مصرف مواد تحت فشار قرار می‌دهند، دوستان واقعی نیستند. با افرادی معاشرت کنید که سرگرمی‌های سالم‌تری دارند.
زندگی متعادل به این معنا است که هماهنگی مناسبی بین کار و روابط خانوادگی خود ایجاد کنید. برخورداری از تغذیه سالم، ورزش منظم، تمرینات تمرکز، مدیتیشن و سایر فعالیت‌های معنوی تأثیر بسیار زیادی در بالا رفتن سطح آرامش و عدم تمایل به مصرف مواد مخدر دارد.
در صورت استفاده از مواد مخدر، علائمی وجود دارند که مشاهده آن حاکی از بروز وابستگی شما به مواد مخدر است! هرچه زمان مصرف طولانی‌تر شود بهبودی سخت‌تر خواهد بود.
اولین نشانه اعتیاد، عدم توانایی مقاومت در مقابل مصرف مواد است. تغییرات خلقی و تغذیه‌ای، کناره‌گیری از خانواده و تغییر الگوی خواب، از دیگر نشانه‌های بروز اعتیاد است که در مراحل ابتدایی با شناسایی آنها می‌توانید از پیشروی این مشکل جلوگیری کنید.
تکنیک های مناسب مقابله با شرایط روحی ناخوشایند ار بیاموزید. فعالیت‌هایی مانند ورزش، تماشای فیلم، نقاشی، مطالعه و یا صرف وقت با عزیزان، در چنین شرایطی کارساز است. به یاد داشته باشید همه افراد به نوعی در زندگی خود مشکلاتی دارند و شما تنها نیستید!
ایجاد روابط دوستانه با اعضای خانواده و دیگران به شما کمک می‌کند تا از خطر اعتیاد دور بمانید. صحبت کردن با دوستان و گذران وقت با افراد سالم در سلامت روحی و جسمی شما نقش بسیار مؤثری دارد. هیپنوتیزم درمانی
هیپنوتیزم نوعی روان درمانی است که با استفاده از تکنیک‌های آرام سازی هدایت شده و القا احساس آرامش، تمرکز و آگاهی فرد را افزایش می‌دهد. در این روش، با دسترسی به بخش آگاه مغز، ریشه‌یابی و درمان برخی اختلالات مانند اعتیاد امکان پذیر میشود. این روش درمانی توسط روانکاوان آموزش دیده یا هیپنوتراپیست‌ها انجام میشود.
ریشه کلمه هیپنو، HYPNOS یونانی و به معنای خواب است. در این روش روان درمانگر بیمار را در حالت ترنس یا آگاهی تغییر یافته قرار می‌دهد. در این شرایط دسترسی به خاطرات و تجربیات ناخوشایند فرد که در شرایط عادی (خودآگاه) تمایل به سرکوب آنها را دارد، امکان پذیر میشود. بیمار در حالت ترنس نسبت به پیشنهادات درمانی پذیرش بیشتری دارد و می‌تواند تغییرات مثبتی در زندگی خود ایجاد کند.
علاوه بر راهکارهای متعددی که به منظور درمان اعتیاد به بیماران مختلف ارائه میشود یکسری درمان های روانی (روان درمانی) موثر نیز وجود دارند که به درمان اعتیاد بسیار کمک میکنند که اصطلاحا به آن روانکاوی اعتیاد می گویند در ادامه به آنها اشاره کرده ایم:
روان نمایشگری یا PSYCHODRAMA THERAPY یک روش گروه‌درمانی است که در آن تعدادی از افراد با مشکلات مشابه، توسط یک روانشناس هدایت می‌شوند. در این شرایط بیماران از طریق داستان و نمایش که اتفاقاً خود افراد آن را اجرا میکنند، به کشف و بررسی جنبه‌های روانشناسی مشکل خود می‌پردازند. در این روش درمانی، فرد با دیدگاه‌های مختلف و راهکارهای برخورد با مشکل اعتیاد آشنا میشود.
ژاکوب مورنو JACOB MORENO اولین روان درمانگری بود که در سال 1920 سایکودراما را به عنوان یک روش درمانی معرفی کرد.
تحلیل تبادلی یا تحلیل رفتار متقابل TRANSACTIONAL ANALYSIS اولین بار توسط اریک برن، در سال 1950 مطرح شد. این روش درمانی کیفیت گفتگوهای بین افراد را در سه قالب والد، کودک و بالغ بررسی می‌کند. این روش درمان در میان سایر روش‌ها بسیار کارآمد بوده و در بهبود روابط اجتماعی و شکل گیری تعاملات سالم‌تر بکار می‌رود.
درمان اعتیاد با ایجاد تغییر در دیدگاه و سبک زندگی، ایجاد اهداف جدید و تعهد نسبت به اجرای این اهداف میسر میشود. ناگفته پیدا است که برنامه درمان باید ترکیبی از روش‌های درمانی مشاوره فردی و گروه‌درمانی و در مواردی استفاده از روش‌های جایگزین مانند هیپنوتیزم باشد.
زمانی که می‌خواهیم عادتی طولانی‌مدت را کنار بگذاریم نیاز داریم آن را با عادات جدید جایگزین کنیم، هیپنوتیزم درمانی در شکل‌گیری عادات جدید و تغییر رفتار مخرب، مؤثر است. همان‌گونه که بیان شد، ذهن در حالت خلسه و آرامش ناشی از هیپنوتیزم، تلقین‌پذیر بوده و بهتر به مشاوره و راه‌حل‌های ارائه‌شده توسط درمانگر پاسخ می‌دهد بنابراین روشی سودمند در جهت ترک اعتیاد است.